Explore-Pu-Whenua.jpg
Pū Whenua Hautapu, Eka Mumura
By Troy Kingi & The Upperclass
 

“A multi-layered, conscious celebration of all things Indigenous.”

This incredible reworking of the third instalment of Troy Kingi's aspirational 10|10|10 Series (Holy Colony Burning Acres) will be released this Matariki (Māori New Year), and is a deeply personal project for Troy.

This is more than a translation, but a complete reworking of the album from a Māori world view, including brand new recordings of tracks such as Turūkanīnī. It has also been an opportunity for Troy and long time production partner TeMatera Smith to revisit production decisions and make tweaks and changes for the keen of ear.

The 2019 English release of ‘Holy Colony Burning Acres’, won the prestigious 2020 Taite Music Prize, and a nomination for the coveted Silver Scroll Award for ‘Mighty Invader’. The album also earned Kingi two awards at the 2019 Vodafone New Zealand Music Awards – Best Roots Album, and for a second consecutive year, Best Māori Artist.

 
It pierces through the thick, multi-layered din of distraction and reminds us that through shared knowledge comes collective understanding, and from collective understanding comes kotahitanga - togetherness.’
— Warren Maxwell
 
Screenshot 2022-09-15 154830.png

 Associate Professor Warren Maxwell (Trinity Roots / Little Bushmen) (Ngāti Whare / Ngāi Te Riu / Ngāti Rākaipaaka / Ngāi Tūkairangi) writes about this record ~

"Like many of us on the journey of re-connecting with whakapapa, I feel extremely fortunate to have been given numerous opportunities and invitations to grow into and embrace the fertile, holistic plenitudes of Te Aō Māori.

Troy's lyric citing hīnātore as a metaphor for hope in a hopeless situation (He Kākano), sparked my own reflections on the numerous ongoing challenges of iwi taketake (indigenous peoples) around the world, and the sustained campaigning against systemic hegemony. One korero tells us that Hīnātore (phosphorous light) was the first piercing glimmer out of the dark expanse of the nothingness (Te Kore), that our Ātua saw when Tāne separated Ranginui (Sky Father) from Papatūānuku (Earth Mother). It is generous, ngakau nui creations like this album that collectively pierce through the din for ALL of us to embrace and reflect.

The entire album is imbued with a multi-layered, conscious celebration of all things Indigenous; from the joyous collage or linguistic chaos of ’Taku Taku (Tower of Babylon), to the tasty eudaemonic ‘dubs’; a homage to Lee Scratch Perry scattered throughout. This piercing glimmer and celebrated continuum of indigeneity could not be any more celebrated in this stunning yet hearty collection of songs and story telling. To weave all of the threads of sublime production, with the highest calibre of exquisite musicianship and lyrical inteniont of a taiaha is no easy feat. In this album (and all his others!) Troy delivers. 'E hara taku toa i te toa takitahi, engari he toa taki tini’. In Te Ao Māori, individual actions and considerations are for the benefit of the many. And in this increasingly, fast-paced, dynamic world, our brother Troy makes time for us all. He invests his creative energies and aroha for us all. We mihi back to him and his beautiful whanau, and acknowledge their collective aroha embodied within this taonga, ‘Pū Whenua Hautapu Eka Mumura’. And because this album comes from the ngakau (heart), in my humble opinion, it soars high above any music industry metric. It pierces through the thick, multi-layered din of distraction and reminds us that through shared knowledge comes collective understanding, and from collective understanding comes kotahitanga / togetherness.'

Pū Whenua Hautapu, Eka Mumura Lyrics
 
  • Intro
    Kei tō whakapapa te utu
    Kei reira te kōrero tūturu
    (I) kaiponuhia te mana mō te kawai āriki

    Verse
    Ko wai te kai/whakaora?
    Nō mai rānō i noho mai ai
    Kīia nei he kākano i ruia
    Mai i te orokohanga

    Pre Chorus
    Aku taonga
    (He maunga tini rawa
    aku kahurangi
    Ka īnoi ki tō atua.
    aku kura
    Kua riro atu rā
    (Kua) whānakohia
    ko te kōhau, he moepapa?)

    Chorus
    Nōhea rā o kōiwi?
    (to koroua i taka i te tāra)
    kūare tō iwi
    Kei a wai rā te kāwai?
    (tō heke i te mana nui)
    Ihiōpia

    Verse
    He kaiwhakatūtū rānei koe, he ngārahu?
    Koia me āna nuku raupatu
    Kotahi anahe te uri tūturu
    Ehara i te Raiona o Hura

    Pre Chorus
    Ō rātou mamae
    (He maunga tini rawa,
    kua kapohia
    Ka īnoi ki tō atua.
    Ō rātou kōingo
    Kua riro atu rā,
    Kua rirohia
    ko te kōhau, he moepapa?)

    Chorus

    Bridge
    I wehe i te kāinga tūturu,
    Kua mātao tōku ahikā
    Ka heke iho nei i ngā whetū,
    He karere nō te runga rawa
    He karu ōpure, nō te rangi
    Paitini parakore,
    Ara huakore

    Chorus

    Outro
    Kei ō ira ngā whakautu
    Kei reira te kōrero tūturu
    (I) kaiponuhia te mana mō te kawai āriki

  • Taku kiri e x2

    Ko te raupapa, tō tūāpapa e
    Mau roa ana i ō teka
    Hē ana ngā tumu kōrero
    I tō kaponga mana

    pre
    (Kua) panaia tētahi, kia tūohu/ ki te rangi
    (Kua) mau mai tētahi hei hāpai i te āriki
    Ka horo tō mana e te onepū
    He rōrā ki (a) Papa
    Kei te ringa te tikanga e

    chorus
    Hīia ai te ika mutunga, ka mate ai te awa
    Ka taka te rangi
    Ka mōhio pū koe, ehara te moni-i te kai
    Mau mai aku kahika mai i whenua kē
    I okea ururoatia
    Whakatoiharatia taku kiri

    He tangata, he kara rānei ki runga?
    Tahuna kē ai ō naiki
    He muna kino nei e noho tonu ana
    ki te pō
    Ka ū tonu au ki te Tuarua

    Pre
    Mātai (i) te hautapu i te pourewa
    I te hiahia te tū i te tū o ngā tūpuna

    He whika noa tātou i te hunga taketake
    Ka whawhai au
    kia au te moe o rātou mā

    Chorus

    Bridge
    Tū mai (tū mai)
    Maranga mai (maranga mai)
    Me atamai
    Kei mate ai (kei mate ai)
    E te iwi kia kaha (kia kaha)
    (Kia) taurite te mana (te mana)
    Rātou kei te tihi
    Topea e te tokonui (topea e te tokonui)
    Tukuna tō reo (tukuna tō reo)
    Kia rere, kia ūmere (kia rere)
    Whai rawa haere ai
    Ka mātau, ka hoki mai (ka hoki mai)
    Ko tātou te tokomaha (tokomaha)
    Nei te māramatanga (māramatanga)
    Nā te kaha o te ahi tūtata
    E kore rawa rā e hinga

    chorus
    Hīia ai te ika mutunga, ka mate ai te awa
    Ka taka te rangi
    Ka mōhio pū koe, ehara te moni-i te kai
    Mau mai aku kahika mai i whenua kē
    I okea ururoatia
    Whakawāhia taku kiri

    Written by Troy Kingi

  • Verse
    Kua panaia i te ahiahi
    Kua heke tō mana ki te ata
    Kei ā Tone, kei ā Piri
    he kōrero kē
    Ko tātahi kua muia
    e te tou areare
    Hāhā te whenua
    Haoa noa ai te tahua

    Pre
    Aukatihia ō waka huia
    (Kei) whakarirohia e Ngā Motu
    (He) kaiapo kē, (he) mihikore koe
    Nō mua rā (i) te taenga (o te) Pākehā

    Te hakirara mau rākau
    (whakahīhī)
    He reo tē aro atu ai
    (whakahīhī)
    Nā te rākau i whakaako ai
    Whakangaro atu ko te Māori e

    ‘Chorus’
    Ka tū tonu uuuuuu
    Hei aha kē tāu
    Ka tū kaha tonu

    Verse
    Mīia te pune hiriwa
    Kainga, buena petite-o
    El Gringo - (Puta que pariu)
    Nā te kaikiri o te whakaaro
    Kua raru koe i te tikanga
    Ko wāu ka ngau
    ki te puku

    Pre
    Ehara te kupu i te herekore
    Ka noho koe hei marurenga
    Ka whakatau ngā whai rawa
    i te tikanga aukati

    Te hakirara mau rākau
    (whakahīhī)
    He reo tē aro atu ai
    (whakahīhī)
    Nā te rākau i whakaako ai
    Whakangaro atu ko te Māori e

    Chorus

    Written by Troy Kingi and Rob Ruha


  • Verse
    I tainahi nei, i kitea he pūrere
    He mano e rere i te orotā
    He hinātore i te kore
    Kāore he āpōpō i Tawhiti

    Chorus
    Ka whaka-atua te tahua, ka mate kau ko te tamaiti
    Ko te aroha te rongoā
    He kākano i ruia mai
    i Rangiātea
    Arohaina te katoa

    Verse
    Nā te korokoro te mana i whaka-tū
    Kua whakatipua te tumu whakarae
    Ka tākirihia tō uara
    i te pūnaha
    Mōrehurehu ana tō iwi e

    Chorus

    Bridge
    Ehara i te kaupapa whaiora, he ekenga pā, he patunga
    Ko te utu ko te āpōpō, tuakoka ana ngā mōrehu


    chorus (repeat fade)

    Written by Troy Kingi

  • Kawea e Te Maro ngā manako
    Werohia te manu whati tai
    Tukuna ia kia ora te iwi
    Arā ngā wawata, pakaru ai me te tai
    Karanga kore te eke o utu
    Ko koe kē / (kei) te aronga o te pū

    (Kua) pakapaka te whenua (oohhhh)
    Panaia au i taku papa kāinga (papa kāinga)
    Mātaki noa ai te muranga
    E kore rawa au e noho noa

    Pre
    Hokona te ao ki ēnā piripiri puru
    Me aha au i te papanga-rewha?

    Kaiurutomo
    ko tō ringa mau pū, me rere, me tūohu rānei
    kia ora ai aku uri e Kuki


    Kaiurutomo x3

    Chorus
    Te kōrero kua hora, he parau noa
    Ehara i te kaitoro
    He Kaiurutomo

    Te hītori kua ākona
    (Ko) tā te Raiona - “Kia māminga mai”
    He kaipāhua
    He Kaiurutomo

    Post
    Nā te Kingi i tuku
    Pāwharatia ngā uri
    Waimehahia te ira
    Kia toa ai te kiritea

    V2
    Kei ia tauranga
    Ia rangatira kua apohia (sax riff)
    Ka kake ake ki taumata kē

    Ko ō waihotanga kua hora
    Mai i Ngā Moutere ki te- ao
    (He) pakoko kua waiho noa

    (ohhhhhh) ko tā te kūare he tipua, he atua (koe) (he atua koe)
    Engari ko koutou kē te tira pū tangata

  • Ka tangihia e te manu i Hawaiki, (ka) tū tonu te iwi
    Turakina te kāinga, tahu ana te rangi, ka oho te iwi

    Tukuna te amokura i te herenga taniwha

    Tāria roa ai tō aroha
    Tahuna te ngahere,
    kore rawa ahau e hinga
    Tāria roa ai tō aroha

    Mana motuhake
    ko te whāinga roa (Tino rangatiratanga)
    Tino rangatiratanga
    He hua parau noa te waha papāho
    E oho, e ara, maranga rā

    Pēhia roa e tamatama
    Matika te tangata whenua

    Tukuna a Pāpua i te herenga taniwha
    Tāria roa ai tō aroha
    Tahuna te ngahere,
    (E) kore rawa ahau e hinga
    Tāria roa (ai tō aroha)

    Tāmia te ariki, ka ngaua e te riri
    E kore e herea ēnei mātātoa
    Kanaka mā,

    e tū ki runga
    mō te whenua, mō te moana

    kawea e te aurere
    Mā te patopato ko-e ka aha?
    Whakatinanahia

    Horn solo

    bridge

    Chorus

    acapella x 2

    Written by Troy Kingi


  • uuuuu

    Chorus
    Taumaha haere ana
    He āriki kē i mua
    Pūkakā ana
    Te mekamoutere
    (E) arumoni noa
    Tēnei whenua uki
    Me ara ngā uri,
    kei ngaro noa

    Verse
    Ko te tama a upokoroa te tohu
    Kāmehameha, nāna te toka
    i tahuri,
    ngā motu i tui
    i te whenua taurikura
    Whenua tapu kua
    whaoa e te rangitoto
    Tūtū ai a Pele,
    (Ko) te ahi ka one

    Chorus uuuuuuuuu

    Verse
    (Kua) hāparua ngā kōiwi e te kauhanga riri,
    Tangihia ana

    Ko te whatinga hope,
    He mea mariko noa
    Kua tāmia nō te pānga o te urutā

    Koianei kē te ao, he awa e kore e whitikia?
    He tōrangapū mana / kore noa

    Chorus
    Taumaha haere ana
    Kia tū anō hei āriki
    Pūkakā ana
    Te mekamoutere
    E arumoni noa ana
    Tēnei whenua tuauri
    Ki te kore te uri e whakatipu, ka ngaro noa

    uuuuuuuuuu

    Written by Troy Kingi

  • Ka moe roa, ka mate noa
    Kei raro koe e putu ana
    Me he ara anō hei whai
    He haka haka i kore ai

    Ka tipu, Kei te tipu x2

    Mura ana kei tawhiti
    Mō te whakapoke, he korou kore
    Okea ururoatia
    He haka haka i kore ai

    Ka tipu, Kei te tipu x2

    Bridge

    He korero kua kaupare
    Kua mukua, kua hāparu
    Nō mātou te whenua
    He iho mau pūmau
    Toitū te whenua,
    Whatungarongaro te tangata
    (E) tohe tonu ana
    Ki te karauna

    (Kua) toro mai ko te ringa āwhina,
    te manawa manaaki e
    Ka tuku kōrero ki te Pākehā
    Kua haea te takere

    Ka tipu, Kei te tipu x2

    Written by Troy Kingi

  • Verse
    Kei te tai āniwaniwa rere ai,
    he rerenga whanake tae atu ai ki tai
    Me he rau noa, ka puta ai nga niho
    Aro ki te kārewa, (ā), ki ngā rawa.

    Pre-Chorus
    Ka hia tōnga rā kia tae atu ki te ūnga

    He moeao, he rerepō
    (Kia kōwhai aku māwhiti)
    He oranga i taku rangaika, i te tokomaha
    Kia kaua au e kainga

    Chorus
    Ka rere ki te awa i te rā nei?
    ki te ai rānei ki te moana
    Te tuna, te ika, te waka ruku
    Kauparea te hangarau
    Kei tawhiti ki te moana
    Ka tukurua, ka tukua
    E tere ana i te tai rere
    ki te Wai Māori, ka tīmata anō x2

    Verse
    He kūao i te rā, he pua i te pō
    Whīroki i te awa, momona i te roto
    He taiohi haehae kupenga
    Mārake ai te tirohanga moana

    Pre Chorus
    Ka hia marama kia mate ai ahau
    Ko te piki tāheke, ka pakari te kau
    Kia pōpakopako ahau
    Auē, kei ngā pārenga, kei ngā rua
    Ka huna noa

    Chorus

    Bridge
    UUUUUUUUUUUUUUUUU x 6

    Pre Chorus
    Kua whāia ki tōna pūkakī
    Kua heke kē ahau ooooo ki te
    Moana nui,
    Kua kaumātua, kei taku taunga ika,
    Kua whai taku mataora, te tūranga matua
    Ka hinga, arā, ka ora

    Chorus

    Written by Troy Kingi


  • Intro:
    (Me) tūpou ki te maunga
    Horoia e te awa
    (E) mōhio ai ō tūpuna
    Ka noho pūmau koe
    Pāina i te rā
    Ki tō tūranga waewae
    (E) mōhio ai ō tūpuna
    Ka noho pūmau koe

    Toitū te whenua
    Whatungarongaro te tangata
    Ko au te huka, ko te huka ko au
    He inuku ahau, ehara i te Ekimo

    Chorus
    Ko te tahua te atua
    Mōhiotia whānuitia
    Me kōrero kē e hoa
    Toi tangata ki te upoko
    He kaitiaki e
    Mō ngā uri whakatipu
    Mana whenua, mana moana
    Mana tangata

    Verse
    (E te) matamatahuānga, kei te raki o te honu
    (Kia kaha Āmerika)
    Kua rangona (koe), kua kitea (koe) Kua tāmia
    hoki mai tōku iwi e
    I patua i te rere o te reo
    I tukuna koutou ki te kura patu wairua

    Chorus
    Kua motu te taka o te roi
    Ka pēhi i te noho tauwehe
    Kāore he mea i tua atu
    i te Māori ka tū ki tōna ūkaipō
    Pēhi mai, pēhi atu
    Ka ū te tāmore mō ake tonu
    Mana whenua, mana moana
    Mana tangata

    Whawhai tonu mātou ake ake tonu atu
    (Ka whawhai tonu)
    Ka īnoi ki te marama, ki Tamanuiterā
    (Ka īnoi)
    Whāia te taniwha, te taniwha
    (Whāia x2)
    Ka ekea, ka patua, anā ka toa
    (Ka eke)

    Toitū te whenua
    Whatungarongaro te tangata x4

    1st verse again outro

    Written by Troy Kingi


  • V1
    Pēhea te nui o te kohinga
    Kia mūhore kē te rākau
    Ko tā te ru-ā-nuku tāria kia
    taka
    Ka utu kore te hua e

    Pre
    Tūtū ana te pūehu
    E whakanui ana i te iti
    (Ka) whakarataina te mohoao
    Pakapaka ana te whenua, tipunga kore.
    Ka tangi a Papa e

    Chorus
    Ka pēhea e aro tahi (ai)?
    Ina kei runga koe i au
    E kore a mua e tū
    Ki te kore a muri e tika

    V2
    Me manawanui tonu
    nei mātou?
    Kua hōhā kē ki tēnei ao
    tauiwi

    pre
    Manawawera kē ahau
    Kua hīkarohia te hinu
    noho makuhea (ana) te tamaiti
    He wā ko pura a kanohi
    Kua oho, kua maranga

    Chorus
    Pakapaka ana te whenua, tipunga kore.
    Ka tangi a Papa e
    MELODOWNZ VERSE

    Written by Troy Kingi with a verse by Mellodownz

  • He tapairu
    nō te iwi moemoeā
    Kaikaro i te parekura
    Huri noa te ao, e pērā anō ana
    Turūkanīnī

    E tōmina ana tātou
    i te aroha, i te pono
    Kua mū a runga
    te pono e pāoro ake ana
    tāukiuki

    Tē whawhati i te tāhū kōrero
    He utu nui tō te tatau pounamu

    Auē rā ngā raumahara
    He ārero tokorera
    Whakaaraara - tahuna te whenua

    Bridge

    Tukua taku wairua
    ki te awa
    ko taku katoa ki ngā uri
    Mā rātou e kawe ake nei
    Turūkanīnī

    Written by Troy Kingi